Beheersing
Het is belangrijk dat een hond zijn emoties leert beheersen. Zo willen we dat de hond leert dat hij niet altijd direct zijn doel kan bereiken. Het is handig als een hond leert te zitten voordat hij toestemming krijgt om uit zijn bak te gaan eten. Een hond die gaat af gaat liggen bij passerende fietsers waar hij graag achteraan rent, toont ook zelfbeheersing. Voor de ene hond blijft dit altijd moeilijker dan voor de andere hond.
Er is sprake van zelfbeheersing als je hond graag iets wil, maar de beloning nog even uit kan stellen.
Als een hond zelfbeheersing toont, is hij niet per definitie rustig. Zelfbeheersing betekent dat een hond zijn emoties beheerst of afremt. Een hond die zijn tanden laat zien naar een andere hond, toont geremd dreiggedrag. Ook hier is zelfbeheersing aanwezig, bij een ongeremde reactie zou de hond veel intenser reageren, bijvoorbeeld met bijten.
De oefeningen die tijdens aan bod komen vallen allemaal binnen het spectrum van beheersing. Als je je hond leert beheersen onder verschillende omstandigheden (in dit geval met verschillende oefeningen) dan leert je hond dat het normaal is om onder alle omstandigheden zijn impulsen te controleren.
Zelfbeheersing
Zelfbeheersing is een van de belangrijkste oefeningen die jij je hond kan aanleren. Met zelfbeheersing leert je hond dat hij pas toegang krijgt tot al het lekkers en alle leuke dingen na jouw toestemming. Als je hond standaard wacht op jouw aanwijzingen en niet zo maar zonder “nadenken” zich overal op stort, dan heb je enorm veel controle over zijn gedrag. Dit moet natuurlijk wel aangeleerd worden.
Bij deze oefening maak je geen gebruik van signalen als: ‘nee’, ‘foei’of ‘uh uh’. Dat is namelijk opgelegde controle en heeft weinig met zelfbeheersing te maken. We gaan er naartoe werken dat de hond kiest om het
gewenste gedrag te laten zien.
Stap 1
| 1. Doe 1 lekkere beloning in je linker- of rechterhand. |
| 2. Maak een vuist en houd deze op neushoogte van de hond en jou in. |
| 3. Zolang je hond onbeheerst gedrag vertoont blijft je hand gesloten. Onder onbeheerst gedrag verstaan wij: snuffelen, knabbelen, krabbel of een poot geven. |
| 4. Op het moment dat je hond het gewenste gedrag vertoont door even met zijn hoofd van het voer weg te gaan, dan zeg je “goedzo” en gaat je hand met lekkers open en geef je de hond het lekkers. |
| 5. Herhaal dit een aantal keren |
Stap 2
Bij stap 2 doe je hetzelfde als bij stap 1 maar als je hond het gewenste gedrag vertoont door even met zijn hoofd van het voer weg te gaan dan doe je eerst je hand open, tel je tot 2 en dan zeg je “goedzo” en geef je het lekkers aan je hond,
Stap 3
Bij deze stap doe je hetzelfde als stap 2: je doet je hand kort even open maar legt nu het voertje vanuit je hand op het krukje. Vervolgens haal je een voertje uit je voerzakje en deze geef je aan de hond. Vervolgens pak je het voertje van het krukje en deze geef je aan de hond. Je pakt nu weer een voertje uit je voerzakje en deze leg je in je open hand. Gaat je hond de fout in? Dan sluit je weer snel je hand. Varieer in stap 3 waar je de voertjes vandaan pakt, waar je ze neerlegt en vergeet niet: beloon je hond op tijd!
Methode 1 – Video 1
Bij deze methode beloon ik vanuit mijn rechterhand. Dit passen wij geregeld toe bij honden die snel opgeven en iets anders gaan doen. Wij willen de hond dan niet belonen op het moment dat de hond opgeeft en iets anders gaat doen dus is het belangrijk om de hond in een gemotiveerde leerstemming te houden door hem op tijd te belonen.
Methode 2 – Video 2
In deze video heb ik ook gebruik gemaakt van de clicker. De clicker betekent: ‘YES dit wil ik zien en daar krijg je een beloning voor”. Je ziet dat er momenten zijn geweest waarop ik heb geclickt toen de hond naar mij keek. Dat is niet erg maar de hond heeft kennelijk geleerd om juist niet naar het voer te kijken en éigenlijk willen we er naartoe werken dat de hond naar het voer kan kijken zonder dat hij het pakt.
Zelfbeheersing gecombineerd met de Zit
Dit is een oefening die je kunt oefenen ter voorbereiding op de oefening: ‘zelfbeheersing met een bakje voer’ maar het is ook een oefening op zich. Bij deze oefening leer je hond onder allerlei omstandigheden beheerst gedrag te vertonen en te blijven zitten. Hij mag vanuit de Zit rustig kijken naar de verleiding maar deze niet pakken. Wanneer deze oefening betrouwbaar is dan kun je door naar de oefening met het bakje.
Bij deze oefening heb je een wasbak nodig.
Stap 1
– Hurk of ga zitten bij de wasbak.
– In je linkerhand heb je een aantal overbeloningen. Je rechterhand is leeg
– Laat je hond voor je zitten (mag met lokvoertje en maak gebruik van je handgebaar). Geef je hond zonodig een ‘Blijf’
– Doe nu net alsof je met je rechterhand iets lekkers in de wasbak legt
– Zeg direct ‘Goedzo’ en beloon terwijl je hond nog zit en beloon direct vanuit je linkerhand.
– Herhaal dit een aantal keren
Stap 2
Bij deze stap doe je met je rechterhand wél iets lekkers in de wasbak. Zeg weer op tijd ‘Goedzo’ en beloon je hond.
Varieer door de ene keer door vanuit je linkerhand te belonen, de andere keer pak je het voertje uit de wasbak.
Stap 3
Maak het nu stapsgewijs moeilijker door het lekkers in de wasbak te laten vallen. Houd je hand 20 centimeter boven de bak en laat een voertje vallen. Blijf je hond zitten? Zeg weer ‘Goedzo’ en beloon de ene keer uit je linkerhand, de andere keer vanuit de bak. Maak er ook is een spannend geluidje bij wanneer je het voertje in de bak laat vallen of laat is meerdere voertjes in de bak vallen.
Kortom: daag je hond uit!!
De snoepjesmachine
Doel van de oefening
Je hond houdt controle over bepaalde impulsen en leert mede via deze oefening dat hij vanuit zelfbeheersing en door contact te maken iets kan krijgen in plaats van het zomaar te pakken. Bij deze oefening gebruiken we geen commando’s zoals ‘zit’ of ‘wacht’. De hond mag zelf de positie kiezen waarin hij de oefening uitvoert.
Nut in de dagelijkse praktijk
Je hond leert dat beheerst gedrag hem iets lekkers of iets leuks oplevert. Daarnaast leert je hond je hand aan te raken als je die uitsteekt. Het aanraken van die uitgestoken hand is een contactoefening. Het gebruik van de uitgestoken hand is hand als je hond jou moet volgen.
De snoepjesmachine is een target oefening in combinatie met een zelfbeheersingsoefening. Hiervoor kan het handig zijn dat je hond de oefening: handtarget al beheerst. Check hiervoor het blok: focus.
Oefening in stappen
- Neem meerdere voertje in één hand en maak een vuist. Dit is je voorraadhand.
- Je andere hand is je target hand. Deze houd je naast de voorraadhand. Deze twee handen samen vormen de basispositie.
- Geef je hond het eerste voertje vanuit je voorraadhand in je targethand. Deze krijgt je hond gratis.
- De oefening gaat nu van start. Je hond gaat mogelijk nu naar je voorraadhand. Dit levert je hond niks op. Zeg ook nog niks. Laat je hond zelf nadenken.
- Op het moment dat je hond snuffelt of links aan de target hand (open hand) of hem toevallig aanraakt, zeg je ‘Goedzo’ en stop je één voertje vanuit je voorraadhand in je target hand. Je hond mag dat lekkers opeten.
- Als je hond aan je voorraadhand ruikt of likt doe je niets. Let goed op het moment dat hij hem toch aanraakt en daarna snel naar je targethand gaat. Wees snel in je handelen dus na je ‘Goedzo’ geef je het voertje in je target hand en breng je je hand weer snel terug naar d basispositie voor de herhaling.
- Bij het afsluiten van een ‘snoepjesmachinesessie’ gooi je na het aanraken van de targethand en een stembeloning het lekkers zichtbaar op de grond.
Belangrijk: bij het aanleren, herhalen en het uitbreiden van de basis stappen is het belangrijk dat je hond niet gefrustreerd raakt. Je timing en je beloningen zijn daarom belangrijk. De oefening van de snoepjesmachine helpt je bij je timing en laat je zien of de beloning interessant genoeg is voor je hond.
Zelfbeheersing met een bakje voer
Het doel van deze oefening is om de hond te leren om zichzelf te beheersen. Door de hond hiervoor een woord als ‘wachten’ aan te leren en de hond zich eerst te laten beheersen voor er een beloning komt of voordat de hond mag doen wat hij graag wil, leer je je hond zelfbeheersing aan zonder dwang.
Deze oefening kun je gebruiken in allerlei situaties, zoals het neerzetten van de voerbak, het uit de auto halen van de hond, het openen van de deur als je gaat wandelen, het vullen van een voerpuzzel, et cetera.
Stap 1
Zet een bakje aan de ene kant van je neer en vraag je hond aan de andere kant te gaan zitten. We combineren het wachten met zitten omdat het voor de hond meestal makkelijker is om zich te beheersen als hij zit dan als hij staat. Houd in beide handen wat voertjes. Leg een voertje in het bakje met de ene hand, en geef direct daarna een brokje aan de hand uit je andere hand. Herhaal dit en geef je hond vervolgens toestemming om de koekjes uit het bakje te pakken.
Stap 2
Geef nu niet na elk brokje dat je in het bakje legt een voertje aan de hond, maar pas als je twee voertjes in het bakje hebt gelegd. Dan laat je je hond weer naar het bakje gaan.
Stap 3
Vanaf nu gebruik je je commando (“wachten”) voordat je het eerste brokje in het bakje doet. Nu geef je je hond ook helemaal geen brokjes meer uit je hand, maar is de beloning dat hij naar het bakje toe mag als hij zichzelf heeft beheerst terwijl jij de brokjes in het bakje legde.
Stap 4
Nu kun je ook in andere contexten gaan oefenen, zoals met het vullen van een puzzel, het neerzetten van de voerbak of bij het opendoen van de (auto)deur. Beloon dan in het begin wel weer met brokjes uit je hand en doorloop ook in deze context stap 1 t/m 3.
Als je hond toch naar het bakje toegaat, kun je je hand over het bakje leggen om te voorkomen dat hij bij de voertjes kan. Leid hem met je andere hand met een voertje weer naar de andere kant. Ook kan het helpen om je hond eerst te laten zitten. Wat ook kan helpen, is om verschillende voertjes te gebruiken: gooi in het begin wat minder lekkere voertjes in het bakje en gebruik juist extra lekkere voertjes om je hond te belonen voor het wachten
Ready, Steady, Go
Met deze oefening leer je de hond om te wachten totdat hij toestemming krijgt (door middel van de Go) om naar zijn beloning toe te gaan. In de praktijk kan dit alles zijn wat jouw hond ervaart als een beloning zoals: het najagen van vogels, voer, andere honden etc.
De ready, steady Go is een oefening die, net als de oefening: sturen naar de plaats, bestaat uit meerdere onderdelen:
- Je laat de hond zitten
- Je gaat naast je hond staan
- Je zegt op spannende toon: “Ready….Steady…Goooo”
- De “Go” is de toestemming voor de hond om de Zit op te heffen en naar de beloning toe te gaan.
Deze oefening is een andere oefening ‘Vooruit sturen’. Bij het vooruit sturen leer je de hond dirigeren naar een bepaalde plek. Bij de Ready, Steady, Go leer je de hond om te wachten totdat hij toestemming krijgt om te doen wat hij graag wilt doen. Hierbij gaat het er niet zozeer om dat je de hond naar een specifiek baken stuurt.
Stap 1 – Aanleren Ready, Steady, Gooo (puppystapje)
- Houd in beide handen een aantal voerbeloningen
- Laat je hond voor je zitten. Beloon zonodig voor het zitten.
- Zeg nu op spannende toon: ‘ready…..steady…..’ en bij de ‘Go!’ gaat je voerhand naar beneden en ren je samen naar de wasbak. Hier gooi je iets lekkers in. Het is de eerste keren belangrijk dat je hand naar beneden gaat zodat je hond begrijpt dat hij met je mee moet gaan en je voorkomt dat je hond in je arm of benen gaat happen als je gaat rennen.
Stap 2 – spannender en complexer maken van de oefening
Deze stap kun je alleen oefenen als je hond als stabiel kan zitten en kan blijven terwijl jij afstand neemt!
Bij stap 2 ga je het wat spannender maken door je hond een Zit en Blijf te gen en een stapje achteruit te gaan. Bekijk ook de video!
Verbodscommando
Honden zijn opportunisten. Ze nemen hun kansen waar. Het is een overlevingsstrategie: eet wat je kunt, wanneer je kunt. Eten van straat is zelfbelonend gedag. De beloning zit in de uitvoering van het gedrag. Hierdoor neemt het schooieren vaak toe omdat je in de meeste gevallen te laat bent. Voorkomen is dus beter dan genezen. Lijn buiten je hond aan op plekken waar veel vuil ligt. Let zelf ook op wat er op srtrasat/in de bosjes ligt.
Natuurlijk is het handig als je met een woord ongewenst gedrag kunt voorkomen of stoppen. Met de “Bah” of “Nee” oefening leren we de hond een commando dat we in de dagelijkse praktijk gebruiken om de hond duidelijk te maken dat dit gedrag niet gewenst is. Omdat de hond van nature niet weet wat wel en niet mag is het belangrijk dat we dit de hond aanleren.
Deze oefening is een zogenaamd ‘verbodscommando’ en eigenlijk een vorm van straf. Dit klinkt heftig maar dit noemen we straf omdat we willen dat een bepaalde handeling in frequentie afneemt.
Stap 1 – aanleerfase uit je hand
|
Doe deze oefening niet te lang achter elkaar. Oefen het wel verspreid over de dag/dagen regelmatig met maximaal 10 voerbeloningen per sessie.
Stap 2 – testfase
Wanneer je voldoende keren hebt geoefend dan kun je de stap zetten naar de testfase.
| 1. Neem iets lekkers in je hand en bied deze duidelijk aan je hond aan. Eerst zeg je “toe maar” of “pak het maar” en direct daarna bied je met een open hand het lekkers aan. De hond mag het lekkers pakken. |
|
2. Leg nu weer vanuit je rechterhand in je linkerhand iets lekkers. Nu zeg je geen “toe maar”. Dreigt je hond nu de fout in te gaan door de voerbeloning ongevraagd te pakken? Dan zeg je “bah” terwijl je je hand open houdt. Deinst je hond naar achteren, dan heeft je hond begrepen wat de betekenis is van het verbodscommando (weggaan van de vuist). Voorkom dat je op voorhand het verbodscommando geeft. GEef dit alleen als je hond de fout in dreigt te gaan. |
Gaat je hond bij stap 2 de fout in? Kijk dan of je voerbeloning niet té verleidelijk is. Ook kan het zijn dat je stap 1 nog onvoldoende hebt geoefend.
Stap 3 – iets lekkers op afstand neerleggen
In deze fase leg je (niet in het bijzijn van je hond) een verleiding op een afstand. Haal je hond erbij en loop langs de verleiding. Voorkom dan je hond zodanig dichtbij de verleiding komt waardoor hij de fout in gaat. Ziet je hond de verleiding en trekt hij hier naartoe of zie je dat hij hier naartoe wilt? Dan zet je NU je verbodscommando in. Deinst je hond direct weg van de verleiding? Dan zeg je “Goedzo” en ontvangt je hond een uitgebreide beloning van jou! Terwijl je je hond beloont neem je ook direct wat afstand van de verleiding. Let op: als je hond niet reageert op je verbodscommando dan kan het zijn dat het commando nog onvoldoende is geconditioneerd, je hond heeft zichzelf te vaak beloont met dit gedrag of de verleiding is te groot. In dat geval is het niet verstandig om het verbodscommando te blijven herhalen. Begrens je hond door geen centimeter vooruit te gaan richting de verleiding en te wachten totdat je hond weggaat van de verleiding of naar jou kijkt.